Męcina Wielka

Cerkiew greckokatolicka pw. św. Kosmy i Damiana

Warto zobaczyć:
-> Cmentarz wojenny nr 81 w Męcinie Wielkiej
-> Cmentarz wojenny nr 82 w Męcinie Wielkiej
-> Cerkiew greckokatolicka pw. św. Kosmy i Damiana
-> Pomnik rozstrzelanych
-> Kapliczki i krzyże w Męcinie Wielkiej.
-> Przemysł naftowy Męciny Wielkiej

Na początku swego istnienia wieś nazywała się Męcina. Taki stan rzeczy utrzymywał się do XVIII wieku tj. do czasu wyodrębnienia się z części wsi Męciny - Męcinki, obecnie Męciny Małej. Wówczas do nazwy Męcina dodano „wielka" dla odróżnienia jej od „małej".

Wieś w dolinie nad potokiem Szpakówka, położona na wysokości 380 m - 430 m n.p.m. Otoczna od północy stokami Krygowskiej Góry (485 m), od północnego zachodu stokami Łysuli (551 m). Od południa Horbem (596 m) i Męcińską Górą (679 m). Wg Janusza Riegera wieś występowała już w 1325 roku, wówczas jako Męcina, natomiast w latach 1377 i 1400 jako Męcina Wola. W innych opracowaniach podaje się, że powstała na surowym korzeniu, ale nieco później, bo w 1377 roku, kiedy,,królowa Elżbieta zezwala Miczkowi Kotce, synowi Janusza z Runowy na osadzenie na prawie średzkim wsi Męciny nad rzeką Męcina, w lasach królewskich Ziemi Bieckiej". W owym czasie wszystkie nowo lokowane wsie na tej ziemi mają wg zwyczaju 20 lat wolnizny tj. zwolnienia od podatku.

Nazwa wsi pochodzi od nazwy potoku Męcina, jak kiedyś nazywano płynący przez wieś potok. Nazwa potoku pochodzi od mętnej wody, która w nim płynęła. Wielokrotnie wymieniana m.in.w 1383 roku przy rozgraniczeniu gruntów, kiedy stwierdzono, że „las między Męcina a Krygiem należy do Krygu". Do 1415 roku własność szlachecka. W 1415 roku nabywa ją miasto Biecz, którego własnością pozostaje do roku 1568.

Wieś była znana także z tego, że w tamtym czasie przybywały tu liczne pielgrzymki z bliższej i dalszej okolicy Pogórza, jak i z ówczesnych Górnych Węgier ( dzisiejszej Słowacji). Celem pielgrzymek było złożenie pokłonu i oddanie się pod opiekę słynącej cudami figury Matki Bożej z Dzieciątkiem. Ta, wykonana z lipowego drzewa wysokości 121 cm znajdowała się w tutejszym kościele. Obecnie znana jest jako Matka Boża Lipińska, znajduje się w centralnej ścianie prezbiterium kościoła w pobliskich Lipinkach. W 1581 roku Męcinę dzierżyli Jordanowie. Wiadomo, iż nie pochodzili z tej okolicy, a wieś znajdowała się z dala od ich posiadłości. Ponownie została wymieniona podczas sporu granicznego, do jakiego doszło w 1593 roku z sąsiadującymi z nią wsiami tj. Sękową, Ropicą i Przegonina (dziś Bodaki).

W XVI wieku została ponownie lokowana na prawie wołoskim i zasiedlona przez nowych osadników. Ze starych podań wynika, że Jan III Sobieski miał osadzić tu wysłużonych żołnierzy z prawem do wydobywania oleju skalnego.

W 1794 roku występowała już jako Męcina Wielka (łem. Macina Welyka). W roku 1800 wioskę kupił Wincenty hr. Wielopolski. W następnym okresie jest już w rękach rodziny Skrzyńskich. Majątek Marii Skrzyńskiej obejmował w 1885 roku 399 morgów lasu, natomiast pozostali mieszkańcy posiadali 676 morgów roli, 237 morgów łąk, 422 morgi pastwisk i 98 morgów lasu.

Razem teren wsi obejmował 1832 morgi. Grunty te to przeważnie czerwone nieurodzajne iły. W 1885 roku na gruntach tych gospodarzyło 562 mieszkańców, w tym 90 rzymskich katolików nalezacych do parafii w Kobylance oraz 457 grekokatolików i 15 izraelitów. W 1853 roku odkryto tu pokłady asfaltu, a następnie ropy naftowej. U schyłku ubiegłego stulecia funkcjonowało na tym terenie ponad 300 szybów naftowych.

We wsi mieściła się siedziba greckokatolickiej parafii, która należała do Dekanatu Bieckiego Diecezji Przemyskiej. Prafia gr - kat. obejmowała swym zasięgiem Rozdziele, Pstrążne i Wapienne, a liczyła razem 1471 wiernych. Uposażenie tutejszego parocha wynosiło 86 morgów roli oraz dadatkowo 167 złotych dadatku kongury.
W 1936 r. wieś liczyla 640 mieszkańców, w tym 447 gr-kat.
W 1947 roku w ramach akcji ,,Wisła" w dniach 11 - 15 VI wywieziono 51 osób
Obecnie na terenie Męciny Wielkiej mieszka 421 mieszkanców. Wierni to rzym. - kat., parafia na miejscu, Dekanat Gorlice Północ.

Po krwawych walkach I wojny światowej replica watches pozostały cmentarze wojskowe. W 1914 roku Męcina Wielka znajdowała się na przedpolu frontu, po stronie zajętej przez Rosjan, a w 1915 roku miała tu miejsce walka na bagnety, oddział dotarł nawet do miejscowej cerkwi, gdzie ukryli się rosyjscy żołnierze.

Z II wojną światową związane było wysiedlanie miejscowych Łemków. We wsi znajduje się drewniana cerkiew gr.-kat pw. śś. Kosmy i Damiana, wybudowana w 1807 roku. Częściowo uległa zniszczeniu w czasie działań frontowych w maju 1915 roku, a w 1930 roku została przebudowana. Dokonano wówczas zmiany kopuły, nadając jej charakter bizantyjski. Stracony wygląd łemkowski odzyskała w 1986 roku. Świątynia trójdzielna, konstrukcji zrębowej, z wieżą konstrukcji słupowej. Prezbiterium zamknięte trójbocznie. Wewnątrz dobrze zachowany ikonostas oraz dwa ołtarze w konwencji barokowej z XIXw. Nad nawą i prezbiterium spłaszczone kopuły, z cebulowo zakończonymi zwieńczeniami. Hełm baniasty.

Obozowy pogrzeb Z Męciny Wielkiej - jako więźień w obozie w Thalerhofie ( Austria)w latach 1914 - 1915 przebywał Kucura Matwij

Spis miejscowości Galeria zdjęć miejscowości